22 ΙΟΥΝΙΟΥ 2016
Πότε ευθύνονται οι γονείς για τον θάνατο των παιδιών τους;


Το μεσημέρι της Κυριακής 19 Ιουνίου 2016 ένας 9χρονος μαζί με τους γονείς του και ορισμένα άλλα άτομα έκαναν πεζοπορία στο φαράγγι του Βουραϊκού στην ευρύτερη περιοχή της Αχαΐας. Η διαδρομή περιελάμβανε κι ένα εξαιρετικά δύσβατο σημείο του φαραγγιού, που είναι ευρύτερα γνωστό με τα’ όνομα  «Σιφώνι».  Φαίνεται ότι ο εννιάχρονος κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες διέφυγε κάποια στιγμή για λίγα δευτερόλεπτα της προσοχής των γονέων του και άρχισε να αγνοείται. Επειδή ούτε οι γονείς ούτε τα άλλα μέλη της ολιγομελούς ομάδας πεζοπορίας δεν μπόρεσαν να βρουν που βρίσκεται το παιδί ειδοποιήθηκαν σύντομα οι αρχές. Κάπως έτσι φαίνεται να ξεκίνησε η επιχείρηση εντοπισμού του παιδιού.

Αρκετή ώρα αργότερα το παιδί βρέθηκε νεκρό σχετικά κοντά στο σημείο από όπου φαίνεται να έπεσε, ύστερα από τις έρευνες που πραγματοποιούσαν στο φαράγγι άνδρες της ΕΜΑΚ, πυροσβέστες και αστυνομικοί.

Δημιουργήθηκε ένα ερώτημα αναφορικά με το αν οι γονείς έχουν ποινική ευθύνη για το θάνατο του παιδιού. Απάντηση στο ερώτημα αυτό δίνουν τα άρ. 15 (που αναφέρεται σε ποιες περιπτώσεις ένα έγκλημα μπορεί να γίνει με παράλειψη), 302 (ανθρωποκτονία από αμέλεια) και 306 (έκθεση σε κίνδυνο) του Ποινικού Κώδικα.

Σίγουρα η πεζοπορία αποτελεί μια δραστηριότητα η οποία ενέχει κινδύνους, αλλά μπορεί να γίνει από ανήλικους υπό την επίβλεψη ενηλίκων αν υπάρχει κατάλληλος εξοπλισμός και λαμβάνονται όλα τα αναγκαία μέτρα προστασίας, συμπεριλαμβανομένης Και της απερίσπαστης προσοχής των ενήλικων συνοδών στις κινήσεις των ανηλίκων που είναι υπό την προστασία τους.

Οι συγκεκριμένοι γονείς με τα ανήλικα τέκνα τους φαίνεται να γνώριζαν τη σχετική διαδικασία καθώς δεν είχαν πάει για πρώτη φορά για πεζοπορία αλλά παρ’ όλα αυτά το μοιραίο συμβάν του θανάτου του εννιάχρονου παιδιού δυστυχώς συνέβη.

Όσον αφορά τώρα γενικά την ευθύνη των γονέων για δυστυχήματα που μπορεί να συμβούν στα ανήλικα τέκνα τους ισχύουν τα ακόλουθα.

Το άρ. 306 ΠΚ με τίτλο «Έκθεση» ορίζει επί λέξει ότι: 1 . Όποιος εκθέτει άλλον και έτσι τον καθιστά αβοήθητο καθώς και όποιος με πρόθεση αφήνει αβοήθητο ένα πρόσωπο που το έχει υπό την προστασία του ή που έχει υποχρέωση να το διατρέφει και να το περιθάλπει ή να το μεταφέρει ή ένα πρόσωπο που ο ίδιος το τραυμάτισε υπαίτια, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών.

2. Αν η πράξη προκάλεσε στον παθόντα: α) βαριά βλάβη στην υγεία του, επιβάλλεται κάθειρξη μέχρι δέκα ετών β) το θάνατο του, επιβάλλεται κάθειρξη τουλάχιστον έξι μηνών.

Προστατευόμενο έννομο αγαθό στο έγκλημα της έκθεσης είναι εκτός από τη ζωή και η υγεία. Υπέρ της άποψης αυτής συνηγορεί η σχετική φράση στην Αιτιολογική Έκθεση του Σχεδίου του ΠΚ 1933( δημιουργείται κατάσταση ενδεχόμενου κινδύνου δια την ζωή και την υγεία του παθόντος) καθώς και η απουσία οποιασδήποτε αναφοράς του νόμου σε κίνδυνο ζωής. Η έκθεση εν στενή εννοία συνιστά ένα κοινό έγκλημα καθώς υποκείμενο τέλεσης μπορεί να είναι ο οποιοσδήποτε. Για τη στοιχειοθέτηση της παραπάνω άποψης απαιτείται μετατόπιση του θύματος από μια ασφαλή σε μια ανασφαλή θέση ωστόσο διατυπώνεται και η άποψη πως ο συγκεκριμένος κίνδυνος στοιχειοθετείται ακόμα και όταν μεταφέρεται από το δράστη στο σημείο που βρίσκεται το θύμα.

Για την πλήρωση της αντικειμενικής υπόστασης της έκθεσης απαιτείται ως αποτέλεσμα να καταστεί το πρόσωπο που κινδυνεύει αβοήθητο. Η νομολογία δέχεται ότι αρκεί και ενδεχόμενος κίνδυνος [ΑΠ 467/1991]. Μπορεί να τελεστεί και δια παραλείψεώς εφόσον πληρούνται οι όροι του άρ.15 ΠΚ και κυρίως η ιδιαίτερη νομική υποχρέωση του υπαιτίου της παράλειψης να παρεμποδίσει την επέλευση του αποτελέσματος. Συγκεκριμένα απαιτείται η καταβολή της δέουσας προσοχής και η λήψη όλων των αναγκαίων μέτρων ώστε να αποφευχθεί κάθε πρόκληση κινδύνου. Η νομολογία του ΑΠ έκρινε πως η παράλειψη εννοιολογικά ενυπάρχει σε κάθε είδος αμέλειας, δεδομένου πως αμέλεια νομικά σημαίνει τη μη καταβολή της οφειλόμενης και εφικτής προσοχής [ΑΠ 2087/2006].

Γι’ αυτό το λόγο πρέπει πάντοτε να ερευνάται αν το αποτέλεσμα θα είχε αποτραπεί εφόσον oυπαίτιος είχε επιχειρήσει όλες τις επιβεβλημένες/δέουσες ενέργειες.

Από το συνδυασμό της διατάξεως του άρθρου 302 παρ. 1 του Ποινικού Κώδικα, στην οποία ορίζεται ότι, όποιος από αμέλεια επιφέρει το θάνατο άλλου, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον τριών μηνών, προς τη διάταξη του άρθρου 28 του ιδίου Κώδικα, στην οποία ορίζεται ότι από αμέλεια πράττει, όποιος από έλλειψη της προσοχής την οποία όφειλε κατά τις περιστάσεις και μπορούσε να καταβάλει, είτε δεν πρόβλεψε το αξιόποινο αποτέλεσμα, που προκάλεσε η πράξη του, είτε το πρόβλεψε ως δυνατό, πίστεψε όμως ότι δεν θα επερχόταν, συνάγεται ότι προς θεμελίωση του εγκλήματος της ανθρωποκτονίας από αμέλεια, απαιτούνται τα ακόλουθα στοιχεία: α) Να μην καταβλήθηκε από το δράστη η επιβαλλόμενη κατ` αντικειμενική κρίση προσοχή την οποία κάθε μετρίως συνετός και ευσυνείδητος άνθρωπος οφείλει κάτω από τις ίδιες πραγματικές περιστάσεις να καταβάλει, με βάση τους νομικούς κανόνες, τις συνήθειες που επικρατούν στις συναλλαγές και την κοινή, κατά τη συνήθη πορεία των πραγμάτων, πείρα και λογικά, β) να μπορούσε αυτός, με βάση τις προσωπικές του περιστάσεις, ιδιότητες, γνώσεις και ικανότητες και κυρίως εξαιτίας της υπηρεσίας του ή του επαγγέλματός του να προβλέψει και να αποφύγει το αξιόποινο αποτέλεσμα και γ) να υπάρχει αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ της ενέργειας ή παράλειψης του δράστη και του αποτελέσματος που επήλθε.

 

Η παράλειψη, ως έννοια, ενυπάρχει σε κάθε είδος αμέλειας, εφόσον το ένα σκέλος της ευθύνης συνίσταται στη μη καταβολή της προσήκουσας προσοχής, δηλαδή σε μία παράλειψη. Όταν όμως η αμέλεια δεν συνίσταται σε ορισμένη παράλειψη, αλλά αποτελεί σύνολο συμπεριφοράς που προηγήθηκε του αποτελέσματος, τότε για τη θεμελίωση της ανθρωποκτονίας από αμέλεια, ως εγκλήματος που τελείται με παράλειψη, απαιτείται η συνδρομή και των όρων του άρθρου 15 ΠΚ, στο οποίο ορίζεται ότι, όπου ο νόμος για την ύπαρξη αξιόποινης πράξης απαιτεί να έχει επέλθει ορισμένο αποτέλεσμα, η μη αποτροπή του τιμωρείται όπως η πρόκληση του με ενέργεια, αν ο υπαίτιος της παράλειψης είχε ιδιαίτερη νομική υποχρέωση να παρεμποδίσει την επέλευση του αποτελέσματος.

 

Σύμφωνα δε με τη θεωρία αλλά και τη νομολογία του ποινικού δικαίου πρόσωπα που έχουν κριθεί ότι έχουν ιδιαίτερη νομική υποχρέωση είναι ενδεικτικά ο γιατρός ή η νοσοκόμα απέναντι στους ασθενείς τους, ο δάσκαλος απέναντι στους μαθητές του και φυσικά οι γονείς απέναντι στα παιδιά τους.

 

Παρ’ όλα αυτά αξίζει να υπογραμμιστεί και η διάταξη του άρ. 302 παρ. 2 ΠΚ, η οποία ορίζει ότι ένας γονέας μπορεί να μείνει ατιμώρητος για το θάνατο του παιδιού του ακόμη κι αν κριθεί ότι έχει νομικά ευθύνη για το χαμό του αφού «αν το θύμα της πράξης….είναι οικείος του υπαιτίου, το δικαστήριο μπορεί να απαλλάξει τον υπαίτιο από κάθε ποινή, αν πεισθεί ότι λόγω της ψυχικής οδύνης που υπέστη από τις συνέπειες της πράξης του δε χρειάζεται να υποβληθεί σε ποινή».

 

Συνοψίζοντας μπορούμε να επισημάνουμε πως το καθήκον επιμέλειας των γονέων προς τα παιδιά είναι ιδιαίτερα δύσκολο δεδομένου πως αρκούν έστω και λίγα δευτερόλεπτα για να συμβεί το μοιραίο γεγονός. Ωστόσο αναμένεται πως οι γονείς πλέον θα είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί στην επίβλεψη των ανήλικων τέκνων τους γιατί ακόμα και όταν τα παιδιά είναι ώριμα πνευματικά δεν διαθέτουν συχνά λόγω απειρίας ορθή κρίση μπροστά σε επικείμενους κινδύνους. Ο ελληνικός Ποινικός Κώδικας φαίνεται πάντως να κρίνει με προσοχή αλλά και επιείκεια τις ατυχείς περιπτώσεις που ένα παιδί πεθάνει εξαιτίας της αμέλειας ή της πλημμελούς προσοχής/ επίβλεψης των γονέων του.

Η ΝEWLAW βρίσκεται στη διάθεση όλων των γονέων και συγγενών για περισσότερες πληροφορίες πάνω στα νομικά ζητήματα συναφών υποθέσεων.

Τηλ. επικοινωνίας: 2310 551 501, 2310 261 501, 2310 261 502

Πότε ευθύνονται οι γονείς για τον θάνατο των παιδιών τους;


Το μεσημέρι της Κυριακής 19 Ιουνίου 2016 ένας 9χρονος μαζί με τους γονείς του και ορισμένα άλλα άτομα έκαναν πεζοπορία στο φαράγγι του Βουραϊκού στην ευρύτερη περιοχή της Αχαΐας. Η διαδρομή περιελάμβανε κι ένα εξαιρετικά δύσβατο σημείο του φαραγγιού, που είναι ευρύτερα γνωστό με τα’ όνομα  «Σιφώνι».  Φαίνεται ότι ο εννιάχρονος κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες διέφυγε κάποια στιγμή για λίγα δευτερόλεπτα της προσοχής των γονέων του και άρχισε να αγνοείται. Επειδή ούτε οι γονείς ούτε τα άλλα μέλη της ολιγομελούς ομάδας πεζοπορίας δεν μπόρεσαν να βρουν που βρίσκεται το παιδί ειδοποιήθηκαν σύντομα οι αρχές. Κάπως έτσι φαίνεται να ξεκίνησε η επιχείρηση εντοπισμού του παιδιού.

Αρκετή ώρα αργότερα το παιδί βρέθηκε νεκρό σχετικά κοντά στο σημείο από όπου φαίνεται να έπεσε, ύστερα από τις έρευνες που πραγματοποιούσαν στο φαράγγι άνδρες της ΕΜΑΚ, πυροσβέστες και αστυνομικοί.

Δημιουργήθηκε ένα ερώτημα αναφορικά με το αν οι γονείς έχουν ποινική ευθύνη για το θάνατο του παιδιού. Απάντηση στο ερώτημα αυτό δίνουν τα άρ. 15 (που αναφέρεται σε ποιες περιπτώσεις ένα έγκλημα μπορεί να γίνει με παράλειψη), 302 (ανθρωποκτονία από αμέλεια) και 306 (έκθεση σε κίνδυνο) του Ποινικού Κώδικα.

Σίγουρα η πεζοπορία αποτελεί μια δραστηριότητα η οποία ενέχει κινδύνους, αλλά μπορεί να γίνει από ανήλικους υπό την επίβλεψη ενηλίκων αν υπάρχει κατάλληλος εξοπλισμός και λαμβάνονται όλα τα αναγκαία μέτρα προστασίας, συμπεριλαμβανομένης Και της απερίσπαστης προσοχής των ενήλικων συνοδών στις κινήσεις των ανηλίκων που είναι υπό την προστασία τους.

Οι συγκεκριμένοι γονείς με τα ανήλικα τέκνα τους φαίνεται να γνώριζαν τη σχετική διαδικασία καθώς δεν είχαν πάει για πρώτη φορά για πεζοπορία αλλά παρ’ όλα αυτά το μοιραίο συμβάν του θανάτου του εννιάχρονου παιδιού δυστυχώς συνέβη.

Όσον αφορά τώρα γενικά την ευθύνη των γονέων για δυστυχήματα που μπορεί να συμβούν στα ανήλικα τέκνα τους ισχύουν τα ακόλουθα.

Το άρ. 306 ΠΚ με τίτλο «Έκθεση» ορίζει επί λέξει ότι: 1 . Όποιος εκθέτει άλλον και έτσι τον καθιστά αβοήθητο καθώς και όποιος με πρόθεση αφήνει αβοήθητο ένα πρόσωπο που το έχει υπό την προστασία του ή που έχει υποχρέωση να το διατρέφει και να το περιθάλπει ή να το μεταφέρει ή ένα πρόσωπο που ο ίδιος το τραυμάτισε υπαίτια, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών.

2. Αν η πράξη προκάλεσε στον παθόντα: α) βαριά βλάβη στην υγεία του, επιβάλλεται κάθειρξη μέχρι δέκα ετών β) το θάνατο του, επιβάλλεται κάθειρξη τουλάχιστον έξι μηνών.

Προστατευόμενο έννομο αγαθό στο έγκλημα της έκθεσης είναι εκτός από τη ζωή και η υγεία. Υπέρ της άποψης αυτής συνηγορεί η σχετική φράση στην Αιτιολογική Έκθεση του Σχεδίου του ΠΚ 1933( δημιουργείται κατάσταση ενδεχόμενου κινδύνου δια την ζωή και την υγεία του παθόντος) καθώς και η απουσία οποιασδήποτε αναφοράς του νόμου σε κίνδυνο ζωής. Η έκθεση εν στενή εννοία συνιστά ένα κοινό έγκλημα καθώς υποκείμενο τέλεσης μπορεί να είναι ο οποιοσδήποτε. Για τη στοιχειοθέτηση της παραπάνω άποψης απαιτείται μετατόπιση του θύματος από μια ασφαλή σε μια ανασφαλή θέση ωστόσο διατυπώνεται και η άποψη πως ο συγκεκριμένος κίνδυνος στοιχειοθετείται ακόμα και όταν μεταφέρεται από το δράστη στο σημείο που βρίσκεται το θύμα.

Για την πλήρωση της αντικειμενικής υπόστασης της έκθεσης απαιτείται ως αποτέλεσμα να καταστεί το πρόσωπο που κινδυνεύει αβοήθητο. Η νομολογία δέχεται ότι αρκεί και ενδεχόμενος κίνδυνος [ΑΠ 467/1991]. Μπορεί να τελεστεί και δια παραλείψεώς εφόσον πληρούνται οι όροι του άρ.15 ΠΚ και κυρίως η ιδιαίτερη νομική υποχρέωση του υπαιτίου της παράλειψης να παρεμποδίσει την επέλευση του αποτελέσματος. Συγκεκριμένα απαιτείται η καταβολή της δέουσας προσοχής και η λήψη όλων των αναγκαίων μέτρων ώστε να αποφευχθεί κάθε πρόκληση κινδύνου. Η νομολογία του ΑΠ έκρινε πως η παράλειψη εννοιολογικά ενυπάρχει σε κάθε είδος αμέλειας, δεδομένου πως αμέλεια νομικά σημαίνει τη μη καταβολή της οφειλόμενης και εφικτής προσοχής [ΑΠ 2087/2006].

Γι’ αυτό το λόγο πρέπει πάντοτε να ερευνάται αν το αποτέλεσμα θα είχε αποτραπεί εφόσον oυπαίτιος είχε επιχειρήσει όλες τις επιβεβλημένες/δέουσες ενέργειες.

Από το συνδυασμό της διατάξεως του άρθρου 302 παρ. 1 του Ποινικού Κώδικα, στην οποία ορίζεται ότι, όποιος από αμέλεια επιφέρει το θάνατο άλλου, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον τριών μηνών, προς τη διάταξη του άρθρου 28 του ιδίου Κώδικα, στην οποία ορίζεται ότι από αμέλεια πράττει, όποιος από έλλειψη της προσοχής την οποία όφειλε κατά τις περιστάσεις και μπορούσε να καταβάλει, είτε δεν πρόβλεψε το αξιόποινο αποτέλεσμα, που προκάλεσε η πράξη του, είτε το πρόβλεψε ως δυνατό, πίστεψε όμως ότι δεν θα επερχόταν, συνάγεται ότι προς θεμελίωση του εγκλήματος της ανθρωποκτονίας από αμέλεια, απαιτούνται τα ακόλουθα στοιχεία: α) Να μην καταβλήθηκε από το δράστη η επιβαλλόμενη κατ` αντικειμενική κρίση προσοχή την οποία κάθε μετρίως συνετός και ευσυνείδητος άνθρωπος οφείλει κάτω από τις ίδιες πραγματικές περιστάσεις να καταβάλει, με βάση τους νομικούς κανόνες, τις συνήθειες που επικρατούν στις συναλλαγές και την κοινή, κατά τη συνήθη πορεία των πραγμάτων, πείρα και λογικά, β) να μπορούσε αυτός, με βάση τις προσωπικές του περιστάσεις, ιδιότητες, γνώσεις και ικανότητες και κυρίως εξαιτίας της υπηρεσίας του ή του επαγγέλματός του να προβλέψει και να αποφύγει το αξιόποινο αποτέλεσμα και γ) να υπάρχει αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ της ενέργειας ή παράλειψης του δράστη και του αποτελέσματος που επήλθε.

 

Η παράλειψη, ως έννοια, ενυπάρχει σε κάθε είδος αμέλειας, εφόσον το ένα σκέλος της ευθύνης συνίσταται στη μη καταβολή της προσήκουσας προσοχής, δηλαδή σε μία παράλειψη. Όταν όμως η αμέλεια δεν συνίσταται σε ορισμένη παράλειψη, αλλά αποτελεί σύνολο συμπεριφοράς που προηγήθηκε του αποτελέσματος, τότε για τη θεμελίωση της ανθρωποκτονίας από αμέλεια, ως εγκλήματος που τελείται με παράλειψη, απαιτείται η συνδρομή και των όρων του άρθρου 15 ΠΚ, στο οποίο ορίζεται ότι, όπου ο νόμος για την ύπαρξη αξιόποινης πράξης απαιτεί να έχει επέλθει ορισμένο αποτέλεσμα, η μη αποτροπή του τιμωρείται όπως η πρόκληση του με ενέργεια, αν ο υπαίτιος της παράλειψης είχε ιδιαίτερη νομική υποχρέωση να παρεμποδίσει την επέλευση του αποτελέσματος.

 

Σύμφωνα δε με τη θεωρία αλλά και τη νομολογία του ποινικού δικαίου πρόσωπα που έχουν κριθεί ότι έχουν ιδιαίτερη νομική υποχρέωση είναι ενδεικτικά ο γιατρός ή η νοσοκόμα απέναντι στους ασθενείς τους, ο δάσκαλος απέναντι στους μαθητές του και φυσικά οι γονείς απέναντι στα παιδιά τους.

 

Παρ’ όλα αυτά αξίζει να υπογραμμιστεί και η διάταξη του άρ. 302 παρ. 2 ΠΚ, η οποία ορίζει ότι ένας γονέας μπορεί να μείνει ατιμώρητος για το θάνατο του παιδιού του ακόμη κι αν κριθεί ότι έχει νομικά ευθύνη για το χαμό του αφού «αν το θύμα της πράξης….είναι οικείος του υπαιτίου, το δικαστήριο μπορεί να απαλλάξει τον υπαίτιο από κάθε ποινή, αν πεισθεί ότι λόγω της ψυχικής οδύνης που υπέστη από τις συνέπειες της πράξης του δε χρειάζεται να υποβληθεί σε ποινή».

 

Συνοψίζοντας μπορούμε να επισημάνουμε πως το καθήκον επιμέλειας των γονέων προς τα παιδιά είναι ιδιαίτερα δύσκολο δεδομένου πως αρκούν έστω και λίγα δευτερόλεπτα για να συμβεί το μοιραίο γεγονός. Ωστόσο αναμένεται πως οι γονείς πλέον θα είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί στην επίβλεψη των ανήλικων τέκνων τους γιατί ακόμα και όταν τα παιδιά είναι ώριμα πνευματικά δεν διαθέτουν συχνά λόγω απειρίας ορθή κρίση μπροστά σε επικείμενους κινδύνους. Ο ελληνικός Ποινικός Κώδικας φαίνεται πάντως να κρίνει με προσοχή αλλά και επιείκεια τις ατυχείς περιπτώσεις που ένα παιδί πεθάνει εξαιτίας της αμέλειας ή της πλημμελούς προσοχής/ επίβλεψης των γονέων του.

Η ΝEWLAW βρίσκεται στη διάθεση όλων των γονέων και συγγενών για περισσότερες πληροφορίες πάνω στα νομικά ζητήματα συναφών υποθέσεων.

Τηλ. επικοινωνίας: 2310 551 501, 2310 261 501, 2310 261 502

Τα πιο διαβασμενα